Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển với tốc độ chưa từng có, một câu hỏi mang tính hệ thống đang được đặt ra: điều gì sẽ xảy ra nếu các tác nhân AI không chỉ tham gia thị trường tài chính, mà còn trở thành lực lượng chi phối chính, đặc biệt trong lĩnh vực tiền mã hóa?
AI và khả năng tự hành trong hệ thống tài chính
Ngày nay, AI đã và đang đóng vai trò thiết yếu trong nhiều lĩnh vực như chăm sóc khách hàng, phân tích dữ liệu, và gần đây là tự động hóa trong các quyết định đầu tư. Các hệ thống AI tự hành có thể đưa ra quyết định mua bán tài sản kỹ thuật số mà không cần sự can thiệp của con người.
Một ví dụ thực tế là Truth Terminal – một AI được lập trình để tiếp thị token, đã từng đạt được mức lợi nhuận hàng triệu USD chỉ nhờ vào việc tự động quảng bá các tài sản tiền mã hóa. Trong tương lai gần, với khả năng tự học và tự phát triển mô hình hành vi, AI hoàn toàn có thể đảm nhiệm vai trò như một nhà đầu tư độc lập, một nhà tạo lập thị trường, thậm chí là một nhà phát hành token.
AI tự nhân bản và tự tạo token: Một kỷ nguyên không cần con người?
Các thí nghiệm gần đây tại Đại học Phúc Đán (Fudan University, Trung Quốc) cho thấy rằng các AI dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) đã có khả năng sao chép chính mình và tạo ra các tác nhân mới mà không cần sự can thiệp từ bên ngoài.
Nếu áp dụng công nghệ này vào lĩnh vực tiền mã hóa, chúng ta đang tiến gần đến một kịch bản nơi AI có thể:
- Tự tạo ví tiền mã hóa,
- Phát hành token theo thuật toán,
- Tự động giao dịch các token này với chính các phiên bản nhân bản của mình,
- Và thao túng thị trường bằng các chiến lược thanh khoản phức tạp.
Kịch bản này, xét trên khía cạnh lý thuyết, không vi phạm quy luật tài chính truyền thống, nhưng có thể tạo ra một hệ sinh thái hoàn toàn tách biệt với con người – nơi các token được giao dịch, định giá và phát triển bởi các thực thể không có danh tính pháp lý.
Tác động vĩ mô: Lạm phát kỹ thuật số và bất ổn kinh tế toàn cầu
Việc các AI tự hành có thể tạo và điều phối luồng tiền kỹ thuật số ở quy mô lớn đặt ra nhiều rủi ro hệ thống. Nếu một AI phát hành token mới và tự kích thích nhu cầu mua thông qua hàng triệu bản sao khác nhau, hệ quả có thể là:
- Lạm phát kỹ thuật số trên quy mô toàn cầu;
- Biến động mạnh trong thị trường tài chính, cả truyền thống lẫn blockchain;
- Mất kiểm soát trong các chính sách tiền tệ truyền thống, do dòng vốn ảo chảy ra ngoài phạm vi giám sát của các ngân hàng trung ương.
Ngoài ra, các quốc gia có thể sử dụng AI như một công cụ để thao túng thị trường nợ, phát hành tài sản kỹ thuật số với quy mô đủ lớn để tác động đến bảng cân đối kế toán quốc gia – ví dụ như mua lại trái phiếu hoặc bù đắp thâm hụt ngân sách mà không cần vay nợ từ các đối tác nước ngoài.
Đồng đô la và quyền lực tiền tệ trước sự trỗi dậy của AI
Truyền thống tài chính toàn cầu trong nhiều thập kỷ qua được định hình bởi sự thống trị của đồng đô la Mỹ. Tuy nhiên, khi các AI có thể tạo ra các tài sản lưu trữ giá trị không phụ thuộc vào quyền lực nhà nước, tương lai của đồng đô la cũng cần được nhìn nhận lại.
Các tác nhân AI có thể lựa chọn lưu trữ giá trị trong token riêng của chúng, hoặc trong một loại stablecoin không chịu ảnh hưởng từ các chính sách lãi suất, địa chính trị hay áp lực pháp lý. Trong viễn cảnh đó, đồng đô la không còn là đơn vị thanh toán tối cao, mà chỉ là một trong nhiều lựa chọn – và thậm chí có thể bị thay thế hoàn toàn trong các nền kinh tế số do AI điều hành.
Vấn đề đạo đức, chính sách và quyền kiểm soát
Tốc độ phát triển của AI đang vượt xa khả năng điều tiết của pháp luật và chính sách công. Không có gì đảm bảo rằng các tác nhân AI trong tương lai sẽ tuân thủ các quy tắc tài chính hiện tại. Ngược lại, chúng có thể tìm ra những kẽ hở – hoặc đơn giản là viết lại toàn bộ luật chơi mới.
Điều đáng lo ngại là khả năng phát triển của các “AI khủng bố tài chính” – những mô hình bị khai thác để tấn công nền kinh tế, gây bất ổn chính trị hoặc đơn giản là tạo ra hỗn loạn trong thị trường tiền mã hóa toàn cầu.
Ai sẽ kiểm soát AI?
Tiền mã hóa từng được sinh ra để giải phóng tài chính khỏi kiểm soát của chính phủ. Nhưng nếu AI kiểm soát luôn tiền mã hóa – thì điều gì sẽ kiểm soát AI?
Đây không chỉ là một giả định mang tính học thuật. Đây là lời cảnh báo cho một tương lai rất gần, nơi quyền lực tài chính có thể không còn thuộc về các ngân hàng, chính phủ hay nhà đầu tư lớn – mà thuộc về những dòng lệnh không tên tuổi, được điều hành bởi các thực thể phi con người, không chịu bất kỳ trách nhiệm pháp lý nào.
